Hoewel we de schadelijke effecten van internetplatforms nog maar beginnen te begrijpen, stelt Big Tech ons weldra voor een nog veel fundamentelere dreiging. Nu de democratische instellingen al zwak zijn, bieden Google, Facebook, Amazon en Microsoft hun eigen diensten als alternatief aan.

Na de terreuraanvallen van 11 september 2001 veranderden de VS hun houding tegenover surveillance. De Amerikaanse inlichtingendiensten werkten samen met digitale platforms om enorme hoeveelheden persoonsgegevens te verzamelen die konden dienen om toekomstige aanvallen te voorkomen. Bovendien werden Google, Facebook en andere platforms vanaf 2008 onmisbare instrumenten voor politici. De nauwe relaties tussen de techsector en de regering van president Barack Obama beschermden de sector tegen pottenkijkers, en wat Shoshana Zuboff van Harvard Business School het ‘surveillance-kapitalisme’ noemt, werd geperfectioneerd.

Het surveillancekapitalisme manipuleert het menselijk gedrag. De beoefenaars zetten ervaringen om in data, creëren digitale voodoopoppen (dossiers) van elk individu en gebruiken die virtuele representaties dan om gedragsvoorspellende producten te maken en te verkopen. De toonaangevende surveillancekapitalisten - Google, Facebook, Amazon en Microsoft - gebruiken de data die zij verzamelen ook om zoekresultaten te manipuleren, de beschikbare keuzes voor consumenten te beperken en de kans te vergroten dat ze zich zoals voorspeld zullen gedragen. Zoals Zuboff betoogt, bedreigt het surveillancekapitalisme zowel onze autonomie als de open samenleving.

Open samenlevingen moeten nog steeds grip zien te krijgen op de eerste golf van schadelijke effecten van de internetplatforms. De inventiefste initiatieven, de General Data Protection Regulation van de Europese Unie en de Consumer Privacy Act van Californië, pakken slechts een deel van het probleem aan. Beleidsmakers begrijpen amper hoe het surveillancekapitalisme werkt. Er is zelfs geen consensus over het inzicht dat dit nieuwe economische model een bedreiging is, en nog minder is er sprake van een plan om de schadelijke effecten te neutraliseren...

...De afgelopen twee decennia hebben de toonaangevende internetplatforms de deregulering en de mazen in de wet gebruikt om mondiale bedrijven op te bouwen en enorme rijkdom te vergaren. De successen hebben tot arrogantie geleid, met name bij Facebook en Google, die beleidsmakers hebben getrotseerd in contexten waarin andere bedrijven dat niet hebben gedaan. Deze bedrijven domineren nu onze levens, dikwijls op manieren die wij niet eens beseffen. Zij zijn niet gekozen en hoeven geen verantwoording af te leggen, en ze vervangen zelfbeschikking en democratische besluitvorming door algoritmische processen. Open samenlevingen kunnen bedrijven niet toestaan zich op die manier te gedragen. Als burgers moeten we eisen dat onze regeringen hen tot de orde roepen zolang ze daartoe nog in staat zijn.

Alles bij de bron; deTijd