In The Circle, een roman van Dave Eggers waarin één Google/Facebook/Apple-achtig bedrijf steeds meer kennis en daarmee controle krijgt over het doen en laten van iedereen in de hele wereld, spelen camera’s een hoofdrol. Begonnen als een handige manier om de surfcondities in de gaten te houden op een strand aan de Stille Oceaan, zijn de camera’s al snel alomtegenwoordig. Ze zijn zo goedkoop dat je ze gewoon overal kunt opplakken, waarna ze verbonden worden met een cloud en iedereen kan zien wat er zo’n beetje op elk moment op elke plek in de wereld gebeurt.

SeeChange, heet dit organisch groeiende panopticum, een cruciaal onderdeel van de door Eggers beschreven dystopie waarin elk begrip van privacy verdwijnt. Terwijl het in klassieke doemdenkende toekomstvisies meestal draait om een machtige staat die met nieuwe technologie zijn wil aan de burgers oplegt (Brave New World, 1984) is het in The Circle gewoon een commercieel bedrijf dat de macht grijpt, en zijn het individuele consumenten die daar uit min of meer vrije wil voor kiezen (al is die keuze zo collectief dat ontsnappen uiteindelijk niet meer mogelijk blijkt).

Die plakcameraatjes zijn er nog niet, maar mobiele telefoons komen in de buurt. Miljarden mensen hebben op elk moment van de dag de mogelijkheid om op te nemen wat er op hun pad komt, en dat vervolgens te delen via sociale media en in de beeldensoep die elke dag weer wordt bereid komen de belangrijkste beelden vanzelf bovendrijven. Zoals die van de dood van George Floyd.

Zou er zoveel ophef zijn ontstaan als niet was gefilmd hoe vier politieagenten in Minneapolis hem overmeesteren, hoe één van hen bijna negen minuten een knie in zijn nek zet, waarna te horen is hoe hij om zijn moeder roept?

Nee en ineens ziet een meerderheid iets dat niet meer te negeren is: in dit land vermoorden witte mensen zwarte mensen en denken witte mensen dat ze daarmee weg kunnen komen.

Silicon Valley heeft allerlei maatschappelijke ontwikkelingen in gang gezet die dystopische trekjes vertonen – de privacy-exploitatie, polarisatie en gegroeide concentratie van macht en rijkdom hebben hun eindpunt nog niet bereikt. Maar dat de Californische technologie een middel zou worden om machtsmisbruikers te controleren en ter verantwoording te roepen is een bevestiging dat de utopische dromen van de libertarische hippies die (mede) aan de wieg stonden van de tech-revolutie ook bewaarheid zijn.

Alles bij de bron; TechnischWeekblad