De reeks technofixes in tijden van corona is nog niet af. Na de contact tracing app en het volgen van de locatie van de hele bevolking wordt er nu ook in Nederland gesproken over immuniteitspaspoorten. Zonder dat er wetenschappelijk bewijs is voor het bestaan van immuniteit, zonder reden om aan te nemen dat het een effectief middel is in het waarborgen van zowel vrijheid als veiligheid. 

De laatste tijd zien we digitale immuniteitspaspoorten, certificaten, apps en andere soortgelijke ideeën naar voren komen in discussies over hoe uit de lockdown te komen in Duitsland, Italië, Colombia, Argentinië en de VS om een paar landen te noemen. Het is een legitiem beleidsdoel om te streven naar zowel vrijheid als veiligheid. Maar al deze voorstellen zijn gebaseerd op het gevaarlijke misverstand dat we voldoende zeker weten dat immuniteit voor covid-19 bestaat en we begrijpen hoe dat er uit ziet.

De WHO is duidelijk geweest in haar oordeel dat er “op het moment geen bewijs is voor immuniteit, en dat immuniteitspaspoorten zelfs gevaarlijk gedrag zouden kunnen stimuleren. Zo zouden mensen bewust kunnen proberen besmet te raken in de hoop daarna immuun te worden. 

Wetenschappelijk bewijs voor immuniteit ontbreekt en immuniteitspaspoorten brengen significante risico's op vals positieven en vals negatieven met zich mee. Om nog te zwijgen over de grote zorgen over privacy en gegevensbescherming. Dat alles maakt immuniteitspaspoorten een stuk minder aantrekkelijk. Toch heeft dit techbedrijven er niet van weerhouden hun diensten voor biometrische immuniteitspaspoorten bij overheden aan te bieden. In Nederland is er een immuniteitspaspoort gemaakt door een samenwerkingsverband van TNO samen met publieke en private partijen. Ook komt Nederland voor op het lijstje landen waar Circle Pass Enterprises en VST Enterprises immuniteitspaspoorten genaamd COVI-PASS aan zouden leveren.

De kern van het probleem met immuniteitspaspoorten is dat ze waarschijnlijk zullen worden gebruikt om te beslissen wie er wel en niet wordt toegelaten tot het publieke leven: Wie mag er naar hun werk? Wie mag er naar school? Wie wordt er toegelaten in het openbaar vervoer? Of wie mag er in een hotel overnachten?

In essentie zouden deze paspoorten beslissen wie er wel en niet hun rechten mag uitoefenen. 

In bredere zin zijn digitale immuniteitspaspoorten – en zeker die die verbonden zijn met biometrische gegevens – onderdeel van een groeiende infrastructuur van massa surveillance die mensen kan bekijken, analyseren en sturen over tijd en locatie. Zulke systemen leunen op het bijhouden van enorme databanken over mensen en brengen schade toe aan de kern van ons recht op waardigheid, privacy en lichamelijke integriteit. Het combineren van gezondheidsgegevens met biometrische gegevens vergroot de mogelijkheden voor overheden en particulieren om zeer gedetailleerde, indringende en intieme archieven over mensen aan te leggen. Dit kan op zijn beurt weer een bekoelend effect hebben op de vrijheid van meningsuiting en vereniging. Het zou mensen kunnen weerhouden van het bijwonen van demonstraties, politieke oppositie kunnen onderdrukken, en de bronbescherming van journalisten in gevaar kunnen brengen. 

Op het eerste gezicht lijken immuniteitspaspoorten dus misschien een aantrekkelijk idee: Het klinkt alsof ze het mogelijk maken ons terug te laten gaan naar het leven zoals we dat kenden.

In de werkelijkheid laat het scenario van de nadelige effecten die immuniteitspaspoorten met zich mee kunnen brengen zien dat we ongelooflijk voorzichtig moeten zijn. Er is geen bewijs dat immuniteitspaspoorten daadwerkelijk bijdragen aan het op een veilige manier terugkrijgen van onze vrijheid. Wel is het duidelijk dat het onze fundamentele rechten en vrijheden onder druk (kan) zetten.

We moeten verder kijken naar een oplossing die echt als doel heeft om zowel onze vrijheid als onze veiligheid te borgen, en niet een die voortkomt uit de portemonnee van techbedrijven. Want virussen bestrijd je niet met surveillance kapitalisme. Daarom vinden wij dat immuniteitspaspoorten niet moeten worden uitgerold. 

Alles bij de bron; Bits-of-Freedom