In hun eerste kersttoespraken hebben de koningen van de lage landen, Filip en Willem-Alexander, de kunst van gemoedelijkheid opgezocht. Minder staatsie, meer fysieke intimiteit. Koning Filip was minder zuur dat zijn voorganger Albert. Hij pakte het slim aan door te verwijzen naar Nelson Mandela. "Hij heeft ons getoond dat dialoog en verzoening de wereld kunnen veranderen. Laten wij ook in onszelf die kracht vinden."  Ook Willem-Alexander had het over "verbindingen met anderen". Te beginnen: thuis!

Ik vond de alternatieve kersttoespraak van Edward Snowden indrukwekkender. De klokkenluider van inlichtingendienst NSA haalde het boek 1984 van George Orwell erbij. In een striemend betoog over een kind van vandaag dat zelfs het begrip privacy wordt ontzegd. "Terwijl privacy net bepaalt wie je bent en wie je wilt zijn."

Over privacy hoor je staatshoofden niet. Vermeend erfrecht.

Alles bij de bron; deMorgen