Van het massaal surveilleren van burgers door de NSA tot de verplichte vingerafdruk in het paspoort: onze privacy staat onder druk. De zorgen hierover worden niet breed gedeeld. Voortdurend steekt het sussende geluid van dit ene hardnekkige argument de kop op: ik heb toch niks te verbergen? En zijn broertjes 'ik doe toch niks fout?' en 'ik doe toch niks illegaals?' vergezellen hem met grote regelmaat. Tijd om tegenargumenten in stelling te brengen....
...4. Je weet niet wat fout is
De meest basale tegenwerping van de redering 'ik doe niks fout, dus ik heb niks te verbergen' is: wat is 'fout'? De foto van jou, dronken op een vrijgezellenfeest met een stripper op schoot, is niet 'fout' - tot je baas er lucht van krijgt. Dat je homoseksueel bent, is hier nauwelijks iets om je druk om te maken - tot je bij de douane in Rusland uit de rij wordt gepikt. Samenvattend: zonder te weten waar en in wiens ogen je iets doet, weet je nooit zeker of je iets 'fout' doet en derhalve iets te verbergen hebt.
5. Het foute verandert
Onze moraal, en dus wat we als fout, illegaal of strafbaar beschouwen, is bovendien niet statisch. Ze verandert door de tijd heen. Een voorbeeld, roken: in de jaren vijftig was het iets dat je etaleerde, nu is het iets waar je al minder mee te koop loopt - en wellicht is het over dertig jaar wel not done. Maar Facebook is jouw foto's, rokend in de kroeg, in 2043 nog niet vergeten. Dat je nu niks te verbergen hebt, wil dus niet zeggen dat je nooit iets te verbergen hebt.
6. Niemand doet nooit niks fout
En daarnaast: iedereen doet wel eens iets fout. Liegen hoort bij het leven zoals molens bij Nederland en frieten bij België. En wie rijdt er niet wel eens door rood of komt een afspraak niet na? Voor zover duidelijk is wat 'fout doen' precies inhoudt, is dit in ieder geval zeker: geen mens ontkomt er aan.
7. Je weet niet waar ze naar zoeken
8. Je weet niet wat allemaal illegaal is
9. De overheid is niet te vertrouwen
10. Je kent toekomstige machthebbers niet
Tot slot is het belangrijk te beseffen dat bij het gebruik van gegevens altijd het gevaar van de glijdende schaal op de loer ligt: als bepaalde gegevens toch al voor functie A zijn verzameld, waarom zouden ze dan niet ook voor functie B kunnen worden gebruikt? En C en D? Kenners noemen dit function creep: technologieën die persoonsgegevens registreren worden voor een ander doel gebruikt dan het oorspronkelijke. En dat gebeurt niet soms, maar bijna altijd.
Een klassiek voorbeeld zijn de vingerafdrukken die in de EU verplicht geregistreerd staan in paspoorten. Oorspronkelijk verordonneerd door Brussel om identiteitsfraude te voorkomen, inmiddels ook bruikbaar voor opsporingsdoeleinden. Handig voor de politie, maar het probleem van function creep is dat je als burger of consument de nieuwe functies die jouw gegevens krijgen op geen enkele manier aan kunt zien komen. Je weet wat er met jouw gegevens gebeurt op moment X, maar het gebruik op moment Y laat zich niet voorspellen.
Al vertrouw je je gegevens toe aan de overheid van nu, je hebt geen garantie dat je je gegevens kunt toevertrouwen aan die van morgen.
Dus? Telkens als de discussie over privacy oplaait, zal ook het argument 'ik heb niks te verbergen' de revue passeren. Mocht je die woorden langs horen komen, dan zou je er dit achteraan kunnen denken:
IK (besta niet zonder privacy)
HEB (fouten gemaakt die anderen niet mogen weten)
NIKS (is veilig in handen van de overheid)
TE (vaak worden data voor andere doeleinden gebruikt)
VERBERGEN (is de enige manier om daaraan te ontkomen)
Alles bij de bron; deMorgen