Er wordt jaarlijks meer aan producten gestolen, dat is een hardnekkig probleem voor de supermarktketen. Een van de manieren waarop Jumbo dit wil tegengaan, is met AI.

"Er komt meer cameratoezicht in alle winkels en er komen meer en slimmere steekproeven bij zelfscankassa's", maakte het bedrijf recent bekend.

In een persbericht schrijft het dat AI-technologie gerichte steekproeven mogelijk maakt bij de zelfscankassa. Jumbo verwacht veel van AI die "afwijkend gedrag" van klanten in de winkel herkent. In verschillende winkels is al een proef met deze technologie gestart. Die duurt een paar maanden. Hoe de AI precies werkt is niet bekend.

Retaildeskundige Eelco Hos legde begin dit jaar in het Brabants Dagblad uit hoe dit soort AI-controlesystemen eruit kunnen zien. Camera's zouden kunnen checken wat de klant koopt en scant. Als een product dan niet wordt gescand, vraagt het zelfscanapparaat de klant om dat alsnog te doen.

Een andere mogelijkheid is dat een medewerker door de computer wordt gewaarschuwd als iemand niet alles afrekent. Een camera bij de kassa maakt dan een foto van de winkelmand aan de kassa.

"Belangrijk om te vermelden is dat dit anoniem gebeurt", zei Hos. "Gezichten van klanten worden bijvoorbeeld niet gefotografeerd en anders worden ze geblurd." Volgens hem worden beelden ook niet bewaard, maar worden ze alleen gebruikt om te signaleren.

Of Jumbo het ook op deze manier doet, is niet bekend. "Om de afwijkingen vast te stellen, zijn individuele kenmerken van de klanten niet relevant", zegt de Jumbo-woordvoerder. "De algoritmes van AI-software kijken daar nadrukkelijk niet naar. Hierop blijven we zorgvuldig toezien. Alles wat we op het punt van AI doen, voldoet vanzelfsprekend aan de geldende wet- en regelgeving, zoals op het gebied van privacybescherming."

Het is nog onbekend of Jumbo kunstmatige intelligentie op grote schaal gaat inzetten om winkeldiefstal tegen te gaan. De supermarktketen probeert de technologie eerst drie maanden uit. Als de proef succesvol blijkt, voert Jumbo de maatregelen landelijk in.

Privacywaakhond Autoriteit Persoonsgegevens kan nog niets zeggen over de nieuwe proef met AI. "We kunnen er pas een oordeel over vellen als we er onderzoek naar hebben gedaan", zegt woordvoerder Elizabeth Palandeng. "En op voorhand kunnen we niet zeggen of we dat gaan doen."

Er bestaan zorgen over de inzet van de technologie. Zo noemde beleidsadviseur Nadia Benaissa van privacyorganisatie Bits of Freedom de proef niet-proportioneel en zijn de risico's voor burgers groot. Niet alleen in het geval van deze test, maar ook als de technologie door andere winkels wordt gebruikt. "Je hoeft maar een verkeerde beweging te maken en je kunt onterecht als verdacht worden aangemerkt. Keer op keer is gebleken dat dit soort profileringstechnologie slecht werkt en vol zit met vooroordelen. Ondertussen wordt met dit soort experimenten de privacy van burgers steeds verder ingeperkt."

Ook Europarlementariër Kim van Sparrentak, die nauw betrokken is bij de totstandkoming van de Europese AI-wet, spreekt haar zorgen uit. "Het is natuurlijk absurd als winkels je gedrag gaan monitoren en je volgen door de winkel. Zo worden we straks dagelijks geconfronteerd met surveillance door AI, puur en alleen omdat supermarkten geld willen besparen."

Ze vraagt zich ook af in hoeverre bepaald gedrag als afwijkend wordt gezien. "Het kan tot bizarre uitkomsten leiden. Is iemand die slecht ter been is en langzaam loopt dan straks systematisch een fraudeur? Of word je straks iedere keer als je haast hebt uitgebreid gecontroleerd na de kassa?"

Alles bij de bron; NU