Binnenkort doet de rechter uitspraak over het systeem SyRI, dat persoonsgegevens koppelt om fraude te bestrijden. Maar volgens Peter Olsthoorn moet de politiek nadenken over de vraag hoe we data-analyse kunnen inzetten zonder aantasting van de rechtsorde...

...SyRI genereert signalen van verhoogde risico’s van uitkerings- en toeslagenfraude door particulieren en van belastingfraude en arbeidswettenontduiking door bedrijven. Overheden en inspecties, van Belastingdienst tot IND, bundelen tot 55 databestanden voor het ophoesten van anonieme fraudesignalen. Die worden uiteindelijk gekoppeld aan BSN-nummers, concrete verdenkingen.

De uitvoering doet het Inlichtingenbureau in Utrecht, een ‘1984-achtige’ naam, waar ik in onderzoek voor de WRR als volkomen onbekend fenomeen op stuitte. Het bureau koppelt grote databestanden onder strikte voorwaarden en controle; ook voor armoedebestrijding en participatie van kwetsbare groepen in de samenleving...

...Het Nederlands Juristencomité voor de Mensenrechten, Privacy First, Humanistisch Verbond, Tommy Wieringa en Maxim Februari (beiden columnisten van NRC) spanden een rechtszaak tegen de staat aan om SyRI. Ze vinden het fout dat ‘elke Nederlander bij voorbaat verdacht is’ onder ongebreidelde bestandskoppeling. Wellicht zullen ze op 5 februari juichend de ‘overwinning’ vieren; aan SyRi gaat weinig verloren.

Maar politiek bij een rechter beleggen door actievoerders vind ik (ondanks het stuk van oud-president van de Hoge Raad Geert Corstens, Het is niet de rechter die regeert, 24/1) een nederlaag van de democratie, net als SyRI simplificeren. De wezenlijke vraag voor ons en de politiek blijft liggen: hoe kunnen we data-analyse zinnig inzetten zonder aantasting van de democratische rechtsorde, bijvoorbeeld tegen ondermijning met drugscriminaliteit? Er ligt een Wetsvoorstel Gegevensverwerking Samenwerkingsverbanden, dat meer SyRI’s mogelijk maakt, maar niemand slaat er acht op. Een cruciale kwestie voor het parlement, niet voor de rechter.

Alles bij de bron; NRC [achter betaalmuur]