De overheid gebruikt nog steeds omstreden risicoprofielen om uitkeringsfraude op te sporen. Er komt een onderzoek naar dit LSI-systeem, en een rechtszaak...

...Uit onderzoek van Argos en journalistencollectief Lighthouse Reports blijkt dat onder meer gemeenten als Utrecht, Zaanstad, Venlo en Leeuwarden hun gegevens combineren met die van andere overheidsorganisaties, de politie en de Belastingdienst. Op basis van een optelsom van deze risicoprofielen worden vervolgens ‘verdachte’ adressen bezocht.

Deze methode lijkt op die van SyRI (Systeem Risico Indicatie), een fraudesleepnet dat in 2020 door de rechter werd verboden omdat de aanpak in strijd was met de privacywet. 

De betreffende projecten om fraude op te sporen vallen onder de Landelijke Stuurgroep Interventieteams (LSI). Dat is een samenwerkingsverband onder de paraplu van het ministerie van SZW.

LSI verzamelt risicosignalen van deelnemende overheden in één database. Het gaat om indicatoren als waterverbruik, schulden, bankrekeningen, vergunningen, auto- en woningbezit, uitkeringen, kinderen en relaties, geslacht, leeftijd, nationaliteit, afvalaanbod en overlastmeldingen. Het bezit van een aanhangwagen of een dieselauto geldt ook als extra verdacht, blijkt uit de documenten. Alleenstaande vrouwen die tijdens de bijstandsperiode moeder worden, worden in sommige gemeenten als een hoger frauderisico aangemerkt – de gebruikte indicatoren verschillen per gemeente.

Op een centrale ‘casustafel’ worden de huishoudens met hoge scores besproken. Tijdens ‘actiedagen’ krijgen bewoners een brief: wie de controleur niet binnenlaat loopt kans dat de uitkering stopt. „Het is een harde aanpak”, schrijven ambtenaren die zich met LSI bezig houden....

....Een groep maatschappelijke organisaties, waaronder vakbond FNV en Privacy First, stapte in 2018 naar de rechter voor een verbod op SyRI. Diezelfde coalitie kondigt aan een rechtszaak aan te spannen tegen de Staat om de LSI-aanpak te beëindigen. Tijmen Wisman, voorzitter van het Platform Burgerrechten (één van de organisaties die bezwaar maakt): „LSI gaat nog onzorgvuldiger om met je gegevens dan SyRI. Dit is een surveillancesysteem waarbij je als burger bij voorbaat verdacht bent.”

Minister Carola Schouten (SZW, ChristenUnie) zegt in een reactie: „We laten het proces extern doorlichten en kijken ook hoe de (risico-)signalen van LSI-partners tot stand komen. We willen uitgaan van vertrouwen in mensen.”

De uitzending van Argos over LSI-aanpak is dinsdag 20 december 2022 om 23.51 uur op NPO 2.

Alles bij de bron; NRC