Digitale superstaat China ontwikkelt een ‘sociaal krediet-systeem’ om met data de eerlijkheid van burgers, bedrijven en overheidsinstellingen te meten. ‘Betrouwbaren’ worden beloond, ‘onbetrouwbaren’ aan de digitale schandpaal genageld.  

Boer Leng Cheng staat op de ‘rode lijst’ van zeer betrouwbare inwoners van Yuyao, hoewel hij weinig verdient en geen bezittingen heeft, krijgt hij een flinke lening van de Yuyao Rurale Coöperatieve Bank. Tijdens de ‘ethische kredietcontrole’ had de bank hem 94 van de 100 haalbare sociale kredietpunten toegekend. Belangrijk onderdeel van deze controle was een digitale rondgang in de databases van de politie, de belastingdienst, het wijkkantoor en het regionale Bureau voor Openbare Betrouwbaarheid. Daaruit blijkt dat Leng plichtsgetrouw is, nooit een misstap heeft gezet en de vleesgeworden ‘harmonie’ is. Kortom, een socialistische modelburger.

Yuyao is een van de 44 steden in China waar het nieuwe, nu nog experimentele ‘sociaal krediet-systeem’ vorm krijgt. Dat systeem moet de greep van de Chinese autoriteiten, die het spectaculair groeiende internet aan het temmen zijn, nog verder verstevigen. Het idee van de sociale kredietscore is door middel van het verzamelen en analyseren van grote hoeveelheden digitale informatie iedere burger, ieder bedrijf en iedere overheidsdienst punten toe te kennen.

Aan de invoering van het ‘sociaal kredietsysteem’ gaat de registratie van alle internetgebruikers met naam en identiteitskaart-nummer vooraf. Zonder vertoon van een identiteitsbewijs is de aanschaf van hard- en software en telefoonkaarten onmogelijk. Dat geldt ook voor de toegang tot WeChat, Sina Weibo en e-mail. Het gebruik van schuilnamen en software om de Grote Digitale Muur te omzeilen, is strafbaar.

„We kunnen daardoor inmiddels data van de meeste internetters achterhalen en analyseren”, zegt Zhou Tao. Hij is hoogleraar informatiewetenschappen aan de University of Electric Science and Technology China, een van de belangrijkste technische universiteiten van Azië. Is het technisch haalbaar om op nationale schaal gegevens te verzamelen van alle burgers en op betrouwbare wijze te analyseren? „Datacrunching zonder foto’s en video’s is betrekkelijk eenvoudig”, aldus Zhou. „Het is geen zwaar Facebook-werk.”

Zijn Beijingse collega Meng Tianguang, politicoloog en big data-expert van de Tsinghua Universiteit, heeft wel twijfels over de haalbaarheid van het project. Meng helpt de overheid bij het verbeteren van de notoir onbetrouwbare informatiestromen over de economie. 2020 zal niet worden gehaald, denkt hij, omdat de computersystemen van verschillende overheden niet op elkaar aansluiten.

Maar dat op enig moment in de komende jaren ‘big brother’ en ‘big data’ in China elkaar nog nauwer in de armen sluiten, is ook voor hem geen vraag meer. Meng grijnst: „Toen Mao Zedong aan zijn eerste schoonvader vroeg hoe hij een revolutie moest aanpakken, luidde het antwoord: ‘gewoon beginnen en de problemen later oplossen’. Zo gaat het nog altijd.”

Alles bij de bron; NRC