Als iemand de risico’s van technologie kan duiden, is het Schaake. Jarenlang hield ze zich namens D66 in het Europees Parlement bezig met de macht van grote technologiebedrijven. Ze speelde een belangrijke rol bij de afschaffing van roamingkosten voor bellen in het buitenland en ook bij de afgedwongen netneutraliteit in Europa....
...Daarom waarschuwt ze: in crises als deze moeten we opletten voor verregaande maatregelen die de privacy van burgers op een zijspoor zetten...
Waar moeten we op letten tijdens deze crisis?
‘Op bedrijven die ineens locatiedata beschikbaar stellen aan overheden voor de bestrijding van de crisis. Zoals het Israëlische bedrijf NSO Group, dat hackt journalisten en activisten, had zijdelings met de moord op journalist Kamal Kashoggi te maken en ziet nu zijn kans schoon de reputatie op te poetsen. Dat het aan zo veel data van burgers kan komen is juist het bezwaar. Het draait het nu slim om in zijn voordeel. Zorgelijk is ook dat privacy-organisaties als Access Now niet durven te zeggen dat het gebruik van telefoondata een slecht idee is. Ze komen alleen met voorwaarden.’
Aleid Wolfsen, voorzitter van de Autoriteit Persoonsgegevens, zegt: onder deze omstandigheden ga ik niet mijn vinger opsteken en de privacywetgeving erbij halen. ‘Ik vind het opmerkelijk hoe snel privacy-organisaties een stap opzij doen. Wat levert het verzamelen van telefoondata eigenlijk op? Hoe bestrijd je daarmee het virus, zeker aangezien we niet op grote schaal op het virus testen in Nederland? We moeten ook oppassen voor schijnoplossingen.’
Het kan in kaart brengen met wie je in contact bent geweest. ‘Wellicht kan dat met locatiegegevens. Dan wordt zichtbaar dat ik in een supermarkt ben geweest en zeg, langs veertig mensen ben gekomen en ik zou later ziek worden. Wat betekent dat precies? Moeten die veertig mensen opgespoord en in quarantaine? Wat lossen die telefoondata precies op?
Als je al overtuigd bent door de waarde van telefoondata, wat ik niet ben, moet je het gebruik heel goed kaderen. Er is de neiging om het andersom te gebruiken: doe maar, we zien wel of het nuttig is. Als eenmaal zo’n macht wordt afgegeven, wordt die zelden teruggedraaid.’
...‘Wat nu cruciaal is: pas op dat er geen onomkeerbare stappen worden genomen. Bedrijven en overheden zijn altijd op zoek naar meer data, meer online macht, het veroveren van markten. Onder druk wordt alles vloeibaar, maar juist in een crisis moet de kern van rechten die ons beschermen overeind blijven.’
Alles bij de bron; Volkskrant
Een reeks aankondigingen van controleacties in West-Vlaanderen, maar ook het eigengereide optreden van minister van Binnenlandse Zaken Pieter De Crem (CD&V), brengt een golf aan tegenreactie op gang.
Komend weekend belooft door het warme weer een grote test te worden voor de coronamaatregelen. Maar het belooft ook een heet debat te worden in politieke kringen: de discussie over hoe ver de staat mag tussenkomen met politieoptredens, met de inzet van warmtecamera’s, met controles in warenhuizen en met kliklijnen, veroorzaakt commotie. Als morgen de superkern bijeenkomt, belooft de privacydiscussie fors op tafel te liggen.
De sheriffs krijgen forse tegenwind.
Journalistiek in tijden van corona: Niet bepaald om vrolijk van te worden.
Alles bij de bron; NewsMonkey
Hoeveel privacy mag de bestrijding van het coronavirus ons kosten, vraagt het filosofisch elftal zich af. ‘Door de retoriek van het vraagstuk – privacy of gezondheid? – trekt privacy altijd aan het kortste eind.’ Hoeveel privacy mag de bestrijding in de coronacrisis kosten? Twee filosofen uit het elftal maken zich zorgen.
...“In tijden van crisis is een pro-privacyverhaal altijd moeilijk te verkopen”, zegt Fleur Jongepier, onderzoeker aan de Radboud Universiteit en gespecialiseerd in digitale ethiek. “De bescherming van onze gezondheid is nu urgent en andere zaken moeten daarvoor wijken. Maar dat betekent niet dat die andere zaken, zoals privacy, ook minder belangrijk zijn. Het lijkt misschien onschuldig om voor het grotere goed onze data even wat minder te beschermen, maar het gevaar is dat we nu bepaalde privacy-inbreuken acceptabel gaan vinden, puur vanwege de uitzonderlijke situatie, en dat we die ook voor lief nemen na de crisis. Als de rivier eenmaal is verbreed, is het moeilijk om die weer in te dammen.”...
...“Het doet me denken aan het boek ‘De weg naar slavernij’ (1944) van econoom en filosoof Friedrich Hayek. Hayek laat daarin zien dat op het moment van een enorme urgentie, zoals oorlog, het volk bereid is hun leiders verregaande bevoegdheden toe te kennen. Die krijgen de vrije hand en er is geen tijd voor discussie, want bij het vechten tegen de grote vijand is haast geboden.
“Nu is de grote vijand Covid-19 en vertalen journalisten voor ons wat de virusmaatregelen concreet betekenen. Ik ben heus niet bang dat Nederland verandert in een dictatuur, maar Hayek toont dat wat je gehaast optuigt in een crisissituatie vervolgens doorrolt naar de fase erna. De vraag is dan inderdaad: hoe krijg je die controle die je uit handen gaf weer terug? Daar moeten we niet achteraf over nadenken, maar nu.”...
Jongepier: “Een tijdslot op de nieuwe maatregelen is daarom cruciaal. Na de pandemie moeten deze regels weer vervallen, maar daar hoor ik heel weinig over. Ook moeten we ons bij elke maatregel afvragen: heiligt het doel de middelen? Of is minder zwaar geschut even effectief? Lastig is dat je door het stellen van dit soort vragen nu al snel in een nare hoek wordt gedreven. De retoriek van deze vraagstukken – privacy of gezondheid? – zorgt ervoor dat privacy altijd aan het kortste eind trekt. "Vergeet echter niet dat privacy een mensenrecht is, dat cruciaal is voor het bestaan van een liberale samenleving en nauw samenhangt met autonomie en welzijn.”...
...Teule: “Het argument ‘ik heb niets te verbergen, dus voor mij maakt het niet uit’ is de afgelopen jaren gelukkig regelmatig onderuitgehaald. Ook als je je keurig gedraagt, kunnen je data worden misbruikt. Denk aan een toekomstige werkgever die je beoordeelt op je ziektegeschiedenis of een zorgverzekering die in de gaten houdt of je genoeg sport. Als meer van onze data openbaar worden voor de coronabestrijding, is het ook van belang dat deze data na de pandemie weer vernietigd worden, zodat ze niet voor andere zaken kunnen worden gebruikt. Dat moet duidelijk worden vastgelegd.”
Jongepier: “Het verzamelen van data wordt vaak gerechtvaardigd met het argument: het gaat om anonieme data. Maar zogenaamde anonieme data die bij elkaar worden geharkt, zijn vaak alsnog te herleiden tot een persoon. Dus als gezegd wordt dat enkel anonieme data worden gebruikt, is daarmee nog niet gezegd dat privacy is gewaarborgd.”
Alles bij de bron; Trouw
En daar was dan de eerste: een demonstratie van taxichauffeurs werd verboden. Om er zeker van te zijn dat het verbod gehandhaafd zou worden stonden extra mensen en materiaal paraat, maar het kwam niet tot verdere burgerlijke ongehoorzaamheid.
Waarom is dat interessant? Op 24 maart verduidelijkte de Rijksoverheid zichzelf: Veelgestelde vragen over de aanpak in Nederland. Daar viel deze vraag op: “Zijn demonstraties nu ook verboden?” Het antwoord: “Nee. Voor demonstraties geldt een ander wettelijk kader en de normale procedure.”
Inmiddels, bij het verlengen van de maatregelen tot en met 28 april, blijkt de tekst iets gewijzigd. We lezen nu: “Zijn demonstraties nu ook verboden? Demonstraties zijn ook samenkomsten, maar daarvoor geldt de Wet openbare manifestaties en de normale procedure. Informeer bij uw gemeente naar de regels.” .....
.... In geval van demonstratie zal elk bezwaar tegen een verbod snel sneuvelen op bepalingen in geldende wetten en verordeningen waarmee, op grond van bescherming van de volksgezondheid, het demonstratierecht terzijde kan worden geschoven.
Of het nu om een demonstratieverbod of een bijstandsbesluit gaat, tegen elk overheidsbesluit kan natuurlijk bij de rechter bezwaar worden gemaakt. De vraag is alleen of een rechtbank een zaak ontvankelijk zal verklaren om in behandeling te nemen. Zoals het er nu naar uitziet is alleen al artikel 9, lid 2 uit de Grondwet voldoende om een zaak kansloos te maken: De wet kan regels stellen ter bescherming van de gezondheid, in het belang van het verkeer en ter bestrijding of voorkoming van wanordelijkheden.....
.... Het laat wel zien dat enige alertheid geboden is. We schreven het hier al: De uitzonderlijke noodsituatie is niet alleen een testcase voor het vermogen van regering én burgers hoe een gezondheidscrisis te boven te komen, het is tevens een testcase voor de rechtsstaat. Zeker als het lang gaat duren of als maatregelen strenger worden.
Alles bij de bron; Sargasso
Artsen op een huisartsenpost of eerste hulp mogen niet zonder toestemming van een coronapatiënt in diens medisch dossier bij de huisarts kijken. Die waarschuwing heeft de Autoriteit Persoonsgegevens geuit in een brief aan minister Martin van Rijn (Medische Zorg). Van Rijn en zijn collega-minister Hugo de Jonge (Volksgezondheid, CDA) werken aan een tijdelijke regeling waarin zulke inzage wél mogelijk moet worden, zonder toestemming vooraf van patiënten.
„Vanwege de coronacrisis vindt de Autoriteit Persoonsgegevens het gerechtvaardigd dat ook de medische gegevens van die mensen tijdelijk zijn in te zien, maar alleen als patiënten daar ter plekke toestemming voor geven. Tenzij de patiënt daartoe niet meer in staat is. Medische gegevens betreffen gevoelige, zeer persoonlijke informatie, waarop het medisch beroepsgeheim van de arts rust. De bescherming daarvan is een fundamenteel privacybeginsel, dat ook nu overeind moet blijven”, aldus voorzitter Aleid Wolfsen van de Autoriteit Persoonsgegevens (AP). De privacywaakhond vindt gedurende de coronacrisis een mondelinge toestemming voldoende, in plaats van een schriftelijke, zoals nu wettelijk vastgelegd...
...Volgens Wolfsen van de AP kunnen mensen die inzage in hun dossier hebben geweigerd er zeker van zijn dat ook na de nieuwe kabinetsmaatregelen ander medisch personeel niet bij hun gegevens kan. „Zij moeten zich wel realiseren dat dit ‘nee’ op de huisartsenpost of eerste hulp niet heel vlug gewijzigd kan worden. Inzage is dan technisch onmogelijk”, voegt hij eraan toe.
Alles bij de bron; NRC
De Europese Commissie (EC) heeft telecombedrijven gevraagd metadata van mobiele telefoons van miljoenen Europeanen te delen om corona beter te kunnen bestrijden. Ze wil de data gebruiken om de verspreiding van het virus te monitoren. Een opmerkelijke stap voor de Commissie, die nog geen twee jaar geleden van Europa een ‘privacyparadijs’ maakte...
....Het recht op privacy is niet absoluut en mag beperkt worden, zeker in tijden van gezondheidscrises. De AVG en de Wet publieke gezondheid bieden hier ook de mogelijkheid toe. Dat betekent echter niet dat we het mensenrecht op privacy volledig uit het oog mogen verliezen...
...Wanneer is het inperken van privacy proportioneel aan de bescherming van de volksgezondheid? Dat is moeilijk te zeggen: de (Europese) rechter heeft zich hier nooit over uitgesproken. Wél zijn er talloze voorbeelden van ongerechtvaardigde privacybeperkingen in het licht van nationale veiligheid en terrorisme.
Er is altijd een grondslag vereist en mensenrechtenwaarborgen gelden ook nu. Dat betekent onder meer het informeren van betrokkenen over verwerking van hun gegevens en procedures voor rectificatie of verwijdering van persoonsgegevens. Maar ook beperkte bewaartermijnen, expliciete doelbinding en goede beveiliging. Overheid, ga niet zomaar over tot massasurveillance van potentiële zieken, maar bescherm ieders privacy.
Alles bij de bron; FD [registratie noodzakelijk]
Technologie kan een belangrijke rol spelen in de aanpak van het coronavirus. Bij dataverzameling voor dit doeleinden moeten overheden echter wel privacy en security waarborgen.
Dit stelt de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO). Michael Ryan, executive director van het Health Emergencies Programma van de WHO, wees tijdens een persconferentie erop dat dit de eerste pandemie is sinds de wereld beschikt over de kracht van informatie, technologie, social media en AI.
Ryan stelt echter ook dat het verlangen het coronavirus aan te pakken met behulp van data niet ten koste mag gaan van mensenrechten door regelgeving omtrent databescherming te overtreden. "We moeten altijd in ons achterhoofd houden - zeker als het gaat om het verzamelen van informatie over individuele burgers en volgen van hun locatie en bewegingen - dat er zeer serieus databeschermingsimplicaties zijn".
Alles bij de bron; DutchIT
Vrij naar de oude Romeinen zijn in tijden van crisis de wetten stil. De Europese Commissie wil telecomdata van miljoenen Europeanen in de strijd tegen het coronavirus, zo bleek woensdag. Experts slaan alarm. Want hoewel het zou gaan om anonieme gegevens, waarschuwen zij dat daarmee een eerste schaap over de dam is en op de lange termijn de bescherming van de privacy in gevaar kan komen....
...Dat er ongetwijfeld interessante inzichten geboden kunnen worden met telecomdata, laten diverse voorbeelden zien. Zo nam Italië vorige week extra maatregelen om de lockdown te versterken, op basis van telecomdata die deels op vrijwillige basis zijn afgestaan. Uit de cijfers bleek namelijk dat te weinig mensen thuis bleven, al nam de beweeglijkheid sterk af.
Tegelijkertijd is het maar de vraag of de telecomdata nodig zijn om het doel te bereiken, en of ze effectief zijn. Nu al kan de politie bijvoorbeeld met Koningsdag grote groepen digitaal in kaart brengen als dat moet. En of het druk is op het strand weet Rijkswaterstaat aan de hand van het verkeer. Een surveillant kan zien wat er speelt in de winkelstraat of in het stadspark.
De strijd tegen het dodelijke coronavirus vraagt om bijzondere maatregelen, die nu al met grote offers gepaard gaan. Maar juist dan is het zaak om niet door te schieten, bewust of onbewust, in nog sterkere ingrepen, die ook andere grondrechten bedreigen. Zeker als onduidelijk blijft wat het daadwerkelijk oplevert. Het ondergraaft bovendien het zo noodzakelijke vertrouwen in de overheden dat we in tijden van crisis juist zo nodig hebben.
Alles bij de bron; FD [gratis registratie noodzakelijk]
Ook Nederland overweegt locatiegegevens van smartphonegebruikers te gebruiken om de verspreiding van het coronavirus tegen te gaan. Dat laat het ministerie van Economische Zaken weten. „Nederland onderzoekt de meerwaarde van het gebruik van geanonimiseerde en geaggregeerde telecomdata. Daarover wordt momenteel overleg gevoerd met de Autoriteit Persoonsgegevens en het Agentschap Telecom”, zegt een woordvoerder van het ministerie.
Volgens Voorzitter Aleid Wolfsen staat de AP niet op voorhand negatief tegen eventuele voorstellen, maar zullen die wel kritisch worden bekeken. „Er wordt vaak te snel gezegd dat geanonimiseerde data geen persoonsgegevens meer zijn. Als wij dat nader onderzoeken, blijkt dat toch vaak anders te liggen. De AP vindt dat we goed moeten kijken welke technische middelen kunnen helpen om het virus te stoppen, maar we moeten niet over een maand wakker worden in een Big Brother-maatschappij”, aldus Wolfsen. Hij zegt dat zijn organisatie eventuele voorstellen binnen enkele dagen kan toetsen aan de privacywetgeving.
Frederik Zuiderveen Borgesius, hoogleraar ICT en Recht aan de Radboud Universiteit Nijmegen, vraagt zich af hoe nuttig de data kunnen zijn in de strijd tegen Covid-19. „Bij geaggregeerde, geanonimiseerde gegevens kan je alleen zien hoe grote groepen mensen zich bewegen. Terwijl je zonder die gegevens nu ook al wel kunt vaststellen dat veel mensen thuisblijven. Maar misschien dat terugkijken in de tijd meer kan vertellen over de manier waarop het virus zich heeft verspreid. Dat durf ik niet te zeggen”, aldus Zuiderveen Borgesius.
Hij wijst op het risico dat privacy-schendende maatregelen die in crisistijd worden genomen daarna worden gehandhaafd. „Misschien zeggen politici hierna dat ook niet-geanonimiseerde locatiegegevens verzameld moeten worden om te zien waar virusdragers zijn geweest”, aldus Zuiderveen Borgesius.
Alles bij de bron; NRC
Er komt een aanscherping van de samenscholingsregels in Nederland. Iedereen die met drie of meer mensen in de openbare ruimte is, krijgt een proces verbaal. Er wordt een uitzondering gemaakt voor gezinnen, of kinderen onder de twaalf jaar met een begeleider.
Dat zegt Hubert Bruls, voorzitter van het Veiligheidsberaad dat bestaat uit de voorzitters van de 25 veiligheidsregio's. "We trekken nu gewoon één lijn, zo weet iedereen in Nederland waar ze aan toe zijn en hoe het in elkaar zit", zegt Bruls. Iedereen die nu nog wel samenkomt in een groep van drie of meer personen, kan een proces-verbaal krijgen.
Bruls laat weten dat ze ook gaan handhaven op feestjes die binnenshuis worden gehouden. "Nee, we gaan niet zomaar bij mensen thuis controleren of ze een borrel drinken samen. Maar als we signalen krijgen dat er thuis een groot feest gevierd wordt, dan zullen wij handhaven. Ik snap dat dat vervelend is, maar het moet."
Maandag maakte minister Grapperhaus van Justitie en Veiligheid al bekend dat burgemeesters voortaan kunnen handhaven op groepsvorming in bepaalde, aangewezen gebieden. Groepen van 3 personen of meer die geen anderhalve meter afstand houden, konden vanaf maandag een boete krijgen van maximaal 400 euro per persoon. De burgemeesters van het Veiligheidsberaad vonden dit te onduidelijk en besloten om die maatregel in te voeren voor niet alleen aangewezen gebieden, maar de hele openbare ruimte.
Alles bij de bron; RTLZ