Voor duizenden Nederlanders met wortels in de Verenigde Staten is hun Amerikaanse nationaliteit de voorbije jaren juist een bron van bureaucratische ellende en hoge kosten geworden. Met soms bizarre gevolgen. Oorzaak van de problemen is de Foreign Assets Tax Compliance Act (FATCA) en een daaraan gekoppelde overeenkomst tussen de Amerikaanse en Nederlandse regering uit 2013.

Die bepaalt dat Nederlandse banken gegevens van klanten met de Amerikaanse nationaliteit over onder meer herkomst en tegoeden moeten doorspelen aan de Nederlandse Belastingdienst. Die deelt de informatie vervolgens met zijn Amerikaanse tegenhanger, de IRS. Op zichzelf niets vreemds, veel overheden wisselen tegenwoordig gegevens uit om belastingontduiking en witwassen te bestrijden. 

Alleen: de VS zijn geen gewoon land als het gaat om belastingheffing. Terwijl de rest van de wereld –op Eritrea na –alleen ingezetenen aanslaat, beschouwt de IRS iederéén met een Amerikaanse nationaliteit als belastingplichtig. Zelfs als diegene niet of maar heel kort in de VS heeft gewoond.

Dat principe is niet nieuw. Maar voorheen merkten zogenoemde US persons, de naar schatting ruim 40.000 mensen in Nederland die de Amerikaanse nationaliteit of een Amerikaanse werkvergunning hebben, er meestal niets van. Zolang zij hier woonden, werkten, bankierden en belasting betaalden, bleven zij op veilige afstand van de IRS en was er niets aan de hand.

Met het FATCA-verdrag is dat ingrijpend veranderd. Sinds 2013 screenen Nederlandse banken hun klanten op de Amerikaanse nationaliteit. Hebben zij die, dan krijgen ze van hun bank een brief waarin allerlei gegevens worden gevraagd. Het belangrijkste vakje om in te vullen is het social security number (ssn) – het Amerikaanse equivalent van het burgerservicenummer....

...En dus heeft een onbekend aantal Amerikaanse Nederlanders van hun bank te horen gekregen dat hun rekeningen per 1 oktober op zwart gaan als ze niet vóór die tijd een Amerikaans belastingnummer hebben bemachtigd. Maar dat klinkt eenvoudiger dan het is.

„Je hebt om te beginnen een geboortebewijs nodig en dat hebben de meeste mensen niet”, zegt Daan Durlacher, oprichter van Americans Overseas, een organisatie die Amerikanen en Amerikaanse Nederlanders helpt met hun belastingaangifte in de VS. Durlacher is zelf een ‘toevallige Amerikaan’, omdat hij een Amerikaanse moeder heeft.

„Punt is alleen: om een Amerikaans geboortebewijs te verkrijgen, heb je weer een adres in de VS en een belastingnummer nodig. Daar was het je nu juist om te doen. Wil je toch in aanmerking komen,dan moet je ten minste drie documenten hebben die aantonen dat je vrijwel je hele leven in Nederland hebt gewoond.”

Rikkie Keller vertelt dat ze is verdwaald in de procedure. Keller dreigt haar rekening bij Rabobank straks kwijt te raken, zegt ze. „Ik ben een legal alien. Zonder bankrekening kan ik niets meer.”

Lees alles bij de bron; NRC