Moord! Brand! De vlag van Europa staat niet langer op ons geld. Die is vervangen door het logo van ABN Amro en American Express. Hebt u het niet gezien? Is het u niet opgevallen? Vreemd. Het lijkt trouwens niemand op te vallen, daarom schreeuw ik in persona moord en brand.
Laat ik voor het gemak beginnen bij Ebele Wybenga, die dit weekend in Het Blad bij deNRC schreef over een poging zijn croissants met munten te betalen. Uit veiligheidsoverwegingen nam de bakker niet langer baar geld aan. Alsof bankbetalingen zo veilig zijn, wierp Wybenga in gedachten aan de bakker tegen. En voor de klant is het allemaal geen vooruitgang, dit betalen via de bank. Je bent als klant „steeds minder meester” over je betaalgedrag. Je laat een dataspoor achter dat misbruikt kan worden en je weet niet waar je virtuele geld uithangt.
Deze croissantoverpeinzing van Wybenga zou ik graag aanvullen met een Coca-Cola-overpeinzing van financieel journalist Brett Scott. Die was dit jaar in Nederland op bezoek bij de universiteit van Delft en wilde Coca-Cola kopen bij een automaat. Maar die accepteerde alleen cards. En niet de zijne. „Not all cards are created equal”, schreef Scott. Ons oude geld was publiek geld en, zoals Scott zegt, in principe „open access”. Je kon alles en iedereen ermee betalen. Het nieuwe geld is privaat. Het maakt je bij iedere aankoop afhankelijk van toestemming door bedrijven.
Dat die bedrijven een oorlog zijn begonnen tegen publiek geld is dus niet zo verrassend. Ze willen samen met staten binnenkort de hele wereld ontcashen. Het aantal pinautomaten wordt teruggedrongen, grote bankbiljetten worden afgeschaft en contante betalingen bemoeilijkt. IMF-econoom Alexei Kireyev heeft onlangs een paper geschreven waarin hij landen adviseert hoe snel te ontcashen zonder het publiek wakker te maken. The Macroeconomics of De-Cashing heet het en Kireyev benadrukt erin dat de private en publieke sector vooral moeten samenspannen tegen de burger.
Het boeiendst is de vraag waarom overheden af willen van het staatsgeld, en waarom ze hun taak binnenkort overdoen aan bedrijven. Critici van de ontwikkeling wijzen op overheidscontrole: de ontcashing biedt overheden en banken greep op je hele leven. Daarmee krijgen ze invloed op je gedrag en kunnen ze je dirigeren via je bankrekening. Dat is zo, maar dat is alleen zo omdat staten hun invloed op de burgers kennelijk volledig willen gaan uitoefenen via de datastromen van banken en bedrijven. Als dat geen lugubere nieuwe verhouding is!
Alles bij de bron; NRC