Het kabinet gaat de Wet op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten aanpassen zodat de AIVD en MIVD straks ook internetverkeer dat via de kabel loopt ongericht kunnen aftappen. Nederlandse inlichtingendiensten mochten tot dusver alleen zogeheten niet-kabelgebonden verkeer ongericht afluisteren, maar dit is volgens ministers Ronald Plasterk van Binnenlandse Zaken en Jeanine Hennis-Plasschaert van Defensie niet meer van deze tijd.
Bij de beslissing wijst het kabinet naar het onderzoek van de Commissie Dessens. De Commissie concludeerde eind vorig jaar dat het onderscheid tussen ether en kabel achterhaald is. Vrijwel alle telefonie, internet, e-mail, sociale media, apps en chatprogramma’s lopen tegenwoordig via de kabel.
De ministers vinden dat veiligheid en privacy hoeven elkaar namelijk niet te bijten, zo schrijven ze aan de Tweede Kamer. Dit betekent bijvoorbeeld dat de overheid naar eigen zeggen niet willekeurig naar e-mailconversaties kijkt.
De inlichtingendiensten luisteren in drie fases de telecommunicatiegegevens af. Ten eerste vergaren zij de gegevens, daarna bewerken ze die voor en ten slotte verwerken ze de data. Voor iedere fase moet de minister persoonlijk toestemming geven.
De data mogen met buitenlandse inlichtingendiensten, waarmee een samenwerkingsovereenkomst is afgesloten, worden gedeeld. Daaraan zijn strikte voorwaarden verbonden. Zo mag een andere dienst de gegevens niet doorspelen en vindt er van tevoren een toets plaats om te bepalen of het delen van data verstandig is. Hiervoor moet de minister eveneens toestemming geven.
De AIVD en de MIVD bereidden zich al voor op een wetswijziging. Er is flink geïnvesteerd in nieuwe apparatuur waarmee grote hoeveelheden data kunnen worden verzameld en vervolgens geanalyseerd. Bovendien hebben de AIVD en MIVD samen een nieuwe 'cybereenheid' opgezet, de Joint Sigint Cyber Unit. Sigint staat voor 'signals intelligence', het halen van inlichtingen uit grote hoeveelheden data.
In september bleek dat een meerderheid in de Eerste Kamer tegenstander is van het ongericht aftappen van internet door de inlichtingendiensten. Een motie van CDA-senator Hans Franken, waarin de regering wordt opgeroepen om af te zien van een uitbreiding, kon toen op een meerderheid rekenen.
Franken stelt in zijn motie onder andere dat terrorisme ten stelligste dient te worden veroordeeld en hard dient te worden bestreden. "Maar dat de strijd tegen terrorisme op zichzelf niet een rechtvaardiging kan zijn voor niet-doelgerichte, geheime en soms zelfs illegale grootschalige observatie- en afluisterprogramma's, aangezien zulke programma's onverenigbaar zijn met de beginselen van noodzaak en evenredigheid die in een democratische samenleving gelden."